Κύκλος Mαθημάτων ΔΙΑΜ
Διαμήκεις Προσεγγίσεις στο Νέο Τεχνολογικό Επικοινωνιακό Περιβάλλον
Τα μαθήματα του κύκλου «Διαμήκεις Προσεγγίσεις στο Νέο Τεχνολογικό Επικοινωνιακό Περιβάλλον» αφορούν μεθοδολογικό και εργαλειακό υπόβαθρο για την ερευνητική προσέγγιση του πεδίου των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας και περιβαλλόντων αλληλεπίδρασης, δοθέντος ότι τόσο οι ποιοτικές, ποσοτικές και μεικτές ερευνητικές προσεγγίσεις όσο και οι αφηγηματικές ερευνητικές τεχνικές (narrative research ) αποτελούν συμπληρωματικές προσεγγίσεις για την σύγχρονη έρευνα σχεδιασμού και αξιολόγησης κοινωνικο-τεχνικών συστημάτων όπως αυτά που προκύπτουν από τις εφαρμογές των ψηφιακών μέσων.
Έτσι, ο κύκλος μαθημάτων «Διαμήκεις Προσεγγίσεις στο Νέο Τεχνολογικό Επικοινωνιακό Περιβάλλον» συνέχεται με τους κύκλους μαθημάτων «Η Επιστήμη των Δεδομένων στη Δημοσιογραφία και την Επικοινωνία», «Σχεδιασμός Εμπειριών Εικονικής Πραγματικότητας» και «Συμμετοχική Διακυβέρνηση και Ψηφιακή Κοινωνική και Ανθρωπιστική Καινοτομία», εφόσον προσφέρει το μεθοδολογικό υπόβαθρο που είναι πρόσφορο για την ερευνητική εμβάθυνση στα θέματα κάθε ενός από αυτούς.
ΔΙΑΜ.1 Μεθοδολογία Έρευνας και Ποσοτική Ανάλυση Δεδομένων
Το θεωρητικό μέρος του μαθήματος εστιάζεται στη μεθοδολογία έρευνας με θεματικές ενότητες για επιστημολογικές προσεγγίσεις, δομικά συστατικά στοιχεία έρευνας, κύρια μέσα συλλογής δεδομένων, βασικά στάδια έρευνας, περιγραφή ερευνητικών μεθόδων: αντικείμενο, σχεδιασμός, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Το εφαρμοσμένο μέρος εισάγει στη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS με ενότητες για το περιβάλλον SPSS, εισαγωγή, έλεγχο και διόρθωση στοιχείων, επεξεργασία δεδομένων, ανάλυση με μεθόδους περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής εκτίμησης παραμέτρων και ελέγχου υποθέσεων σε πραγματικά δεδομένα έρευνας ψηφιακών μέσων επικοινωνίας και περιβαλλόντων αλληλεπίδρασης. Οι μαθησιακοί στόχοι του μαθήματος είναι: οι συμμετέχοντες να κατανοήσουν τις θεωρητικές προσεγγίσεις, τα χαρακτηριστικά και τις διαφορές ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων έρευνας, να αποκτήσουν βασικές γνώσεις σχετικά με τα απαραίτητα εργαλεία και στάδια έρευνας, να έχουν ολοκληρωμένη εικόνα των διαφόρων ερευνητικών μεθόδων και να αποκτήσουν απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να σχεδιάζουν θεωρητικά και να διεξάγουν πρακτικά μια επιστημονική έρευνα. Επίσης, να εργάζονται στο στατιστικό πακέτο SPSS, να εισάγουν, ελέγχουν, διορθώνουν και αποθηκεύουν δεδομένα σε ψηφιακά αρχεία, να επεξεργάζονται και να αναλύουν ερευνητικά δεδομένα με χρήση περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής, καθώς και να ελέγχουν υποθέσεις έρευνας με χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS.
ΔΙΑΜ.2 Μεθοδολογία Ποιοτικής Προσέγγισης και Μεικτοί Μεθοδολογικοί Σχεδιασμοί
Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στις ποιοτικές μεθόδους ερευνητικού σχεδιασμού. Έμφαση δίνεται στην ερμηνευτική, φαινομενολογική και κριτική θεώρηση της ερευνητικής διαδικασίας, τόσο σε επίπεδο διατύπωσης των ερευνητικών ερωτημάτων, όσο και σε επίπεδο συλλογής, επεξεργασίας και ανάλυσης των δεδομένων. Το μάθημα επικεντρώνεται στην κατανόηση και στη μελέτη ποιοτικών ερευνητικών μεθόδων και ειδικά εκείνων που διερευνούν ζητήματα χρήσης και εμπειρίας από υφιστάμενα ψηφιακά μέσα αλλά και των αναγκών και προθέσεων για νέες εφαρμογές ψηφιακών μέσων επικοινωνίας και περιβαλλόντων αλληλεπίδρασης. Τέτοιες μέθοδοι είναι οι συνεντεύξεις βάθους, οι ομάδες εστίασης, η παρατήρηση και η ανάλυση περιεχομένου. Επίσης, ιδιαίτερο βάρος δίνεται στους μεικτούς ερευνητικούς σχεδιασμούς, που επιτρέπουν μια ευρεία και ταυτόχρονα εις βάθος προσέγγιση των υπό διερεύνηση ζητημάτων. Πρωτίστως όμως, οι φοιτητές εκπαιδεύονται σε μια ολοκληρωμένη διαδικασία εκπόνησης ενός ερευνητικού εγχειρήματος που αφορά τον εντοπισμό ερευνητικών προβλημάτων, τη δόμηση ερευνητικών ερωτημάτων, τα κριτήρια επιλογής της κατάλληλης ερευνητικής μεθόδου με βάση τα υπό διερεύνηση ζητήματα, τις τεχνικές ανάλυσης και καταγραφής των ερευνητικών δεδομένων και τα κριτήρια επιστημονικής εγκυρότητας και αξιοπιστίας. Επίσης, διδάσκονται τον τρόπο συγγραφής μιας επιστημονικής δημοσίευσης και εργασίας, με σκοπό την σύνθεση όλων των παραπάνω στο πλαίσιο εκπόνησης ολοκληρωμένων επιστημονικών εργασιών.
ΔΙΑΜ.3 Αφήγηση στο Νέο Τεχνολογικό Επικοινωνιακό Περιβάλλον
Το μάθημα εκκινεί από τη διερεύνηση της αφηγηματικής σκηνοθεσίας του λόγου και της εικόνας. Κείμενα και εικόνες με εξιστορητικό χαρακτήρα, από τον χώρο της επικαιρότητας, της ιστορικής μαρτυρίας και της λογοτεχνικής φαντασίας, καθώς και εικαστικές και οπτικοακουστικές αναπαραστάσεις με αντίστοιχο περιεχόμενο, αναδεικνύουν την επικοινωνιακή διάσταση της κειμενοποίησης και της οπτικοποίησης της ιδέας, της φαντασίας, του γεγονότος και της μαρτυρίας. Με ερμηνευτικά εργαλεία σημειολογίας, στρουκτουραλισμού και αποδόμησης διερευνώνται ο χώρος και ο χρόνος δράσης, τα δρώντα πρόσωπα και οι χαρακτήρες, η πλοκή και η εξέλιξη. Μελετώνται επίσης αφηγηματικές τεχνικές όπως η γραμμικότητα, η κυκλικότητα και ο αναχρονισμός. Παρουσιάζεται η μορφή της ψηφιακής αφήγησης (digital storytelling), όπως αυτή έχει αναδειχθεί στο νέο τεχνολογικό επικοινωνιακό περιβάλλον με την εισαγωγή πολυμεσικών στοιχείων (ψηφιακή εικόνα, video, υπότιτλοι, ήχοι, μουσική). Δίδεται έμφαση στη δυνατότητα της ψηφιακής αφήγησης να αναδεικνύει, διαχειρίζεται και διακινεί συναισθήματα, εντασσόμενη κατ’ αυτόν τον τρόπο στη προσπάθεια για μια ανθρωποκεντρική, και μέσω της τεχνολογίας, παιδεία (human[e]ducation). Με πρακτικά παραδείγματα και εργαστηριακές παρουσιάσεις εργαλείων δημιουργίας ψηφιακής αφήγησης, οι συμμετέχοντες καλούνται να αναπτύξουν αφηγήσεις πρώτου προσώπου με ψηφιακά μέσα. Ταυτόχρονα, καλούνται να προτείνουν αξιοποιήσεις αφηγηματικών διαδικασιών στην ανάπτυξη ψηφιακών μέσων επικοινωνίας και περιβαλλόντων αλληλεπίδρασης.