Κύκλος Mαθημάτων ΣΑΚΚ

Συμμετοχική Διακυβέρνηση και Ψηφιακή Κοινωνική και Ανθρωπιστική Καινοτομία

Σκοπός του κύκλου μαθημάτων για την συμμετοχική διακυβέρνηση και την ψηφιακή κοινωνική και ανθρωπιστική καινοτομία είναι να δώσει στους φοιτητές την αναγκαία επιστημονική κατάρτιση ώστε να μπορούν να συμβάλλουν επαγγελματικά ή/και ερευνητικά σε πεδία δημόσιας συμμετοχής, κοινωνικής αλληλεγγύης καθώς και ανθρωπιστικής δράσης, αξιοποιώντας τις δυνατότητες των σύγχρονων ψηφιακών μέσων επικοινωνίας, και συνδυάζοντας αυτές με την εξειδίκευση σε ζητήματα ψηφιακής καινοτομίας και ψηφιακής διακυβέρνησης κοινοτήτων συνεργασίας.

Προς τούτο, ο κύκλος αυτός περιλαμβάνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες διαλέξεων, ερευνητικών εργασιών, εισηγήσεων από προσκεκλημένους ομιλητές, μελέτης περιπτώσεων καθώς και σύνδεσης με το έργο φορέων του δημόσιου ή του τρίτου τομέα, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε ζητήματα ψηφιακής συμμετοχικής διακυβέρνησης, δημόσιας συμμετοχής, κοινωνικής αλληλεγγύης, κοινωνικής και πολιτικής καινοτομίας, ψηφιακής ανθρωπιστικής καινοτομίας καθώς και ανθρωπιστικής τεχνολογίας.

Τα ζητήματα αυτά ορίζουν εν πολλοίς και το περιεχόμενο των μαθημάτων του κύκλου, σκοπός των οποίων είναι η παρουσίαση και μελέτη βασικής εννοιολόγησης, όμορων πεδίων και διεπιστημονικών διαστάσεων, στάθμης και παραδειγμάτων καλής πρακτικής, τεχνολογικού υποβάθρου, κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών, ηθικών και πολιτισμικών διαστάσεων, μεθοδολογικών σχημάτων σχεδιασμού και αξιολόγησης, για τα παραπάνω πεδία.

Η συνολική στόχευση του κύκλου μαθημάτων, σύμφωνα με τον παραπάνω εκπαιδευτικό σχεδιασμό, είναι να προετοιμάσει επιστημονικά καταρτισμένους αποφοίτους οι οποίοι να μπορούν να εργαστούν ως

• επαγγελματίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης
• επαγγελματίες δημόσιας συμμετοχής
• επαγγελματίες κοινωνικής αλληλεγγύης
• επαγγελματίες ανθρωπιστικής δράσης

εξειδικευμένοι σε ζητήματα ψηφιακής καινοτομίας και ψηφιακής διακυβέρνησης κοινοτήτων συνεργασίας.

• Κωνσταντίνος Βρεττός, PhD
• Δημήτρης Γκούσκος, PhD, Επιστημονικά υπεύθυνος του κύκλου μαθημάτων
• Έρση Καλομοίρη, ΜΑ
• Εβίκα Καραμαγκιώλη, PhD 
• Σωτήρης Κίργινας, PhD
• Αλέξανδρος Μελίδης, ΜΑ
• Αλεξάνδρα Νάκου, MEd
• Ασπασία Παπαλόη, PhD
• Ελένη Ρεβέκα Στάιου, PhD

• χώρος eClass ΕΚΠΑ “Ψηφιακά Μέσα για Συμμετοχή”, σελίδα

https://eclass.uoa.gr/courses/MEDIA328/

ΣΑΚΚ.1 Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση και Ψηφιακή Δημόσια Συμμετοχή

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου, μεθοδολογικών αρχών, τεχνολογικών εργαλείων και παραδειγματικών εφαρμογών για την στάθμη ανάπτυξης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και ψηφιακής δημόσιας συμμετοχής στην Ελλάδα και διεθνώς. Έμφαση αποδίδεται σε εφαρμογές ηλεκτρονικής συμμετοχής (e-participation) και ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (e-governance) για δημόσια θέματα εθνικού και καθημερινού ενδιαφέροντος (high, low politics), με παραδείγματα από αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Οι ενότητες του μαθήματος περιλαμβάνουν θέματα όπως ενδεικτικά διαδίκτυο, διακυβέρνηση και δημοκρατική κοινωνία, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, σχεδιασμός και διαχείριση ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, συν-σχεδιασμός υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος (public interest service co-design), παραγωγή καινοτομίας καθοδηγούμενης από τους πολίτες (citizen-driven innovation), ψηφιακές δημοκρατικές λειτουργίες, ανοικτή διακυβέρνηση, ανοικτά δημόσια δεδομένα, διαφάνεια και λογοδοσία, δημόσια χρήση και ιδιωτικότητα δεδομένων των πολιτών, ηλεκτρονικά κοινοβούλια, ηλεκτρονική και δημόσια συμμετοχή, θετική δέσμευση των πολιτών (citizen engagement), διακυβέρνηση, συμμετοχή και συλλογικά ψηφιακά μέσα (social media), ηλεκτρονική διακυβέρνηση και συμμετοχή στην τοπική αυτοδιοίκηση, ανοικτοί και συμμετοχικοί προϋπολογισμοί, εκπαίδευση στην πολιτειότητα (citizenship education) και πολιτειακή ηθική (civic ethics), νέα σχήματα δημόσιας συμμετοχής, στρατηγικός σχεδιασμός και επιχειρησιακή αποτίμηση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και δημόσιας συμμετοχής, επαγγελματικοποίηση σχημάτων δημόσιας συμμετοχής. Οι δραστηριότητες του μαθήματος περιλαμβάνουν εργασίες βιβλιογραφίας, εργαλείων και περιπτώσεων ψηφιακής διακυβέρνησης και δημόσιας συμμετοχής, καθώς και επιχειρησιακού και λειτουργικού σχεδιασμού πρωτότυπων προτάσεων για νέες υπηρεσίες.

ΣΑΚΚ.2 Ψηφιακά Οργανωμένη Κοινωνική Αλληλεγγύη και Ψηφιακά Μέσα για Καλό

Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η αξιοποίηση ψηφιακών μέσων επικοινωνίας για σκοπούς κοινωνικής συμμετοχής, κοινωνικής αλληλεγγύης και εν γένει σκοπούς της ατζέντας των συλλογικών ψηφιακών μέσων για καλό (social media for good). Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδεται στην αξιοποίηση ψηφιακών μέσων για περιπτώσεις αυτο-οργανωμένων εγχειρημάτων κοινωνικής αλληλεγγύης, αυτο-οργανωμένων τοπικών δράσεων και κοινωνικών κινημάτων, χρήσεων για σκοπούς θετικής κοινωνικής αλλαγής καθώς και χρήσεων για σκοπούς αυτο-συνηγορίας (self-advocacy) ατόμων και ομάδων που μειονεκτούν. Το μάθημα εστιάζεται σε ψηφιακές τεχνολογίες με χαρακτηριστικά μέσων πολιτειότητας (civic media) (δικτύωση, συζήτηση, κατανεμημένη ιδιοκτησία, διατήρηση περιεχομένου), και περιλαμβάνει θέματα επικοινωνίας με συλλογικά ψηφιακά μέσα και ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα, ψηφιακών επικοινωνιακών πλάνων υπό περιορισμούς χαμηλής τεχνογνωσίας και χαμηλών πόρων, στρατηγικού σχεδιασμού και επιχειρησιακής αποτίμησης της ψηφιακής επικοινωνίας για κοινωνικούς και μη κερδοσκοπικούς σκοπούς, επικοινωνιακής χρήσης ψηφιακών μέσων από φορείς της Κοινωνίας Πολιτών και του τρίτου τομέα, ζητήματα ψηφιακής αλληλεγγύης (digital solidarity), ψηφιακής συλλογικής δράσης (digital collective action), ψηφιακής κοινωνικής καινοτομίας (digital social innovation) και ψηφιακών στρατηγικών ζωντάνιας κοινοτήτων (community livelihood), αργών πόλεων (slow cities) και δράσεων επιβράδυνσης (invisible (r)evolutions) σε αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Η ευρύτερη θεματολογία του μαθήματος περιλαμβάνει περιπτώσεις αξιοποίησης ανοικτών/μεγάλων δεδομένων για σκοπούς κοινωνικής καινοτομίας (data-driven innovation), καθώς και κοινωνικής αξιοποίησης ψηφιακών παιχνιδιών σοβαρού σκοπού (serious games).

ΣΑΚΚ.3 Ανθρωπιστική Τεχνολογία, Συμμετοχικός Σχεδιασμός και Καινοτομία Χαμηλών Πόρων

Το μάθημα παρέχει ενημέρωση και υπόβαθρο για την ανάπτυξη επικοινωνιακά, συμμετοχικά και τεχνολογικά ενισχυμένων ανθρωπιστικών λύσεων σε χώρες του αναπτυγμένου, αναπτυσσόμενου και μη ανεπτυγμένου κόσμου. ‘Εμφαση αποδίδεται σε περιπτώσεις προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών προς χώρες του παγκόσμιου βορρά (global north), ανθρωπιστικών κρίσεων/καθημερινών ανθρωπιστικών αναγκών σε χώρες του παγκόσμιου νότου (global south), διάδρασης διεθνών οργανισμών και παγκόσμιας διακυβέρνησης (global governance). Παρουσιάζονται θέματα ανθρωπιστικής τεχνολογίας (humanitarian technology) όπως ενδεικτικά η ανθρωπιστική χρήση ψηφιακών επικοινωνιακών μέσων, κοινωνικών δικτύων, γεωγραφικού υποβάθρου, ανοικτών δεδομένων, υπεύθυνων δεδομένων (responsible data), αυτοοργανωμένης δικτύωσης (ad hoc networking), ελεύθερης ασύρματης πρόσβασης (free wifi), καθώς και αυτo-/συν-δημιουργικών (DIY/DIWO) λύσεων χαμηλής πιστότητας (lo-fi) που ανταποκρίνονται σε προβλήματα του πλέγματος νερού-τροφής-ενέργειας (water-food-energy nexus) ζητήματα σιτιστικής, υδατικής και ενεργειακής δημοκρατίας (food, water, energy democracy) και στόχους αειφόρας ανάπτυξης (sustainable development goals) του ΟΗΕ. Στο πεδίο του συμμετοχικού σχεδιασμού (participatory design), έμφαση αποδίδεται σε τεχνικές άτυπης (informal) και ισομερούς (equitable) διάδρασης όπως καφέ του κόσμου (world café), ανοικτοί χώροι διάσκεψης (open spaces) και α-συνέδρια (unconferences), προσεγγίσεις παιγνιοποιημένης (gamified) και αφηγηματικής (narrative) συμμετοχής, ζητήματα ανθρωπιστικού σχεδιασμού (humanitarian design) και μεθόδους συμμετοχικής εκτίμησης, παρακολούθησης και αξιολόγησης (PAME). Στο πεδίο της καινοτομίας χαμηλών πόρων, έμφαση αποδίδεται σε τεχνικές ανοικτής (open), συνεργατικής (collaborative), τοπικής (local), ανοδικής (bottom-up) και φθηνής (frugal) καινοτομίας, με στήριξη από τον τρίτο και τον δημόσιο τομέα.